KİŞİYE ÖZGÜ TIP: KİŞİSELLEŞTİRİLMİŞ TIP

KİŞİYE ÖZGÜ TIP: KİŞİSELLEŞTİRİLMİŞ TIP

Tanımlama : Kişiselleştirilmiş tıp, Kişiye özgü tıp, hassas tıp, bireyselleştirilmiş tıp olarak da adlandırılır.

Tedavinin hastalara göre uyarlanması Hipokrat zamanına kadar uzanmaktadır. Yıllardan beri tıp hocalarımız hep “HASTALIK YOK HASTA VARDIR” demişlerdir,

Bu terimin kullanımı son yıllarda hastalığın moleküler temelinin, özellikle genomiklerin anlaşılmasını sağlayan yeni tanı ve bilişim yaklaşımlarının geliştirilmesi sayesinde artmıştır.  

Kişiselleştirilmiş tıbbın geliştirilmesi: Kişiselleştirilmiş tıp,1990-2013 yılları arasında 13 ülkede çalışılan “İNSAN GENOM PROJESİ” üzerine kurulmuştur.

İnsan Genom Yapısı: Her insanın insan genomunun kendine özgü bir varyasyonu vardır. Bireyler arasındaki varyasyonların çoğu sağlık üzerinde bir etkiye sahip olmasa da, bir bireyin sağlığı davranışlar ve çevreden gelen etkilerle genetik varyasyondan kaynaklanır.

Kişiselleştirilmiş tıp alanındaki modern gelişmeler, bir hastanın temel biyolojisini, DNA'sını, RNA'sını veya proteinini doğrulayan ve nihayetinde hastalığı doğrulamaya yol açan teknolojiye dayanır.

Hassas tıp ve kişiselleştirilmiş tıp bir kişinin genetik profilini saptayarak, bir hastalığın önlenmesi, teşhisi ve tedavisiyle ilgili klinik kararları yönlendirmek için kullanılmaya başlanmıştır.

Kişisel tıbbın yararları

Kişisel tıp, sağlık hizmeti sağlayıcılarının bir hastanın sağlığı, hastalığı veya durumunda rol oynayan birçok şeyi (çevre, yaşam tarzı ve kalıtım dahil) daha iyi anlamalarına yardımcı olur. Bu bilgiler, hangi tedavilerin en etkili ve güvenli olacağını veya muhtemelen hastalığın ilk etapta nasıl önleneceğini daha doğru bir şekilde tahmin etmelerini sağlar.

• Hastalığı önlemek

• Hastalığa yatkınlığı tahmin etmek

• Hastalık tanısını koymak  

• Hastalığın ilerlemesini önlemek

• Daha etkili ilaçlar reçete etmek

• Öngörülebilir olumsuz yan etkileri olan ilaçları reçete etmekten kaçınmak

• İlaç klinik denemelerinin zamanını, maliyetini ve başarısızlık oranını azaltmak

• Sağlık hizmeti maliyetlerini şişiren ve hasta bakımını zayıflatan deneme yanılma verimsizliklerini ortadan kaldırmak

Uygulama alanı:  

Farmakogenetik: Tıbbi tedavinin her hastanın bireysel özelliklerine göre uyarlanması anlamına gelir.

Yani bireylerin aynı ilaca farklı yanıt vermesi veya farklı yan etkiler göstermesi bundan kaynaklanmaktadır.  

Bir kanser hastasına uygulanacak ilacın seçiminde hastanın genetik yapısında bakılarak akıllı ilaç uygulanmasıdır.

Sağlık Bakımı: Kişiselleştirilmiş tıp kavramları sağlık bakımına yönelik yeni ve dönüştürücü yaklaşımlara uygulanabilir.

Kişiselleştirilmiş sağlık bakımı, sistem biyolojisinin dinamiklerine dayanır ve sağlık risklerini değerlendirmek ve hastaların riskleri azaltmalarına, hastalıkları önlemelerine ve ortaya çıktığında hassas bir şekilde tedavi etmelerine yardımcı olmak için kişiselleştirilmiş sağlık planları tasarlamak için öngörücü araçlar kullanır.

Tanı açısından yapılacak testler

Aile de bir hastalık var ise ona özgün panel testler Örneğin kalb hastalığı var ise KARDİYAK PANEL bakılması

Ailede Kanser hastalık öyküsü var ise HEREDİTER KANSER PANEL ine bakılması

Ailede hastalık öyküsü olmasa da kişinin rahatsızlıkları var ise; TÜM EKZOM VEYA TÜM GENOM ANALİZİ yapılarak, erken tanının konması

Tedavi açısından yapılacak testler

Hastalığa özgü verilecek ilaçların dirençleri veya hassasiyetleri konusunda testler yapılması

Örneğin kan sulandırıcı ilaç verilmeden önce ilacın direnç ve hassasiyet testi veya

Kanser hastalarında kullanılacak ilaçların seçiminde doku veya likid biyopsi örneğinden KANSER GENETİK YÜKÜ PANELİ ile kansere karşı akıllı ilaç seçimi

Dünyada her birey farklıdır bu nedenle hastalıkları tedavi eder iken HASTALIK YOK HASTA VARDIR” ilkesi ile yaklaşılmalıdır.

Herkese sağlıklı günler dileği ile….

Prof.Dr. Duran Canatan